به نقل از «مهر»

ضرورت رعایت اعتدال در همه شئون زندگی

تاریخ انتشار: ۲۱ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۳۷۳۵۳

به گزارش خبرنگار مهر، فاطمه شریف فخر استادیار جامعه المصطفی، مدرس حوزه و دانشگاه در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد رعایت حد وسط و اعتدال، در بعضی دیدگاه‌ها را فضیلت و مقدمه رسیدن به سعادت و کمال و کمال دانست و نوشت:

آنچه مطلوب است، رعایت اعتدال در همه ابعاد و شؤون زندگی -اعم از اعتقادات، عبادات، ارتباطات، معاملات، و اخلاقیات فردی و اجتماعی- است، به گونه‌ای که شخصیت فرد، یک شخصیت معتدل باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

می‌توان گفت: در طول تاریخ و غیر از معصومین، انسان معتدل و کامل از هر جهت، یا نبوده یا اگر بوده، انگشت‌شمار بوده است. در طرف مقابل هم انسانی که در هیچ بعدی، اعتدال نداشته و فضیلت در آن بعد را کسب نکرده باشد، یا وجود ندارد یا به نسبت، تعداد کمی از انسان‌ها را تشکیل می‌دهد. هر انسانی ممکن است در یک یا چند بعد- مثلاً انفاق، خوش‌خلقی، امانت‌داری، و …- اعتدال داشته باشد و به دور از افراط و تفریط زندگی کند. یکی از آفات دینداری فردی و اجتماعی نیز در طول تاریخ، عدم اعتدال بوده است.

این بی‌اعتدالی، به صورت‌های گوناگونی، خود را نشان داده و می‌دهد:

پررنگ بودن یا کم‌رنگ بودن نقش خدا و دین در مقایسه با نقش انسان و عقل انسانی، در زندگی؛ عبادت افراطی و بی‌توجهی یا کم‌توجهی به اخلاقیات؛ توجه زیاد به اخلاقیات و بی‌توجهی یا کم‌توجهی به عبادیات؛ نگاه افراطی و تعصب (غلو) نسبت به ولایت یا بعکس؛ ثروت‌اندوزی حریصانه یا اکتفا به زهد و قناعت و گوشه‌نشینی؛ فردمحوری و بی‌ارتباطی با دیگران یا جامعه‌گرایی و خودفراموشی؛ حسن ظن یا سو ظن زیاد در برخورد با دوست و دشمن یا هم‌کیش و غیر هم‌کیش، و به تبع آن، برخورد ملایم یا خشن؛

درمجموع باید گفت: راه رسیدن به کمال و سعادت، راه دشواری است و به همین دلیل است که پاداش حسنات و فضائل، ده برابر است و مقام و مأوای انسان، تا رسیدن به جوار و قرب حضرت حق، تعیین و تعریف شده است. به نظر می‌رسد برخی شروط و زمینه‌های تحقق اعتدال عبارت است از:

باور درست و سالم و معتدل و به دور از افراط و تفریط: باوری که با معیارهای عقلی و شرعی قابل توجیه و دفاع باشد؛ به دست آوردن باورها از مرجع و منبع مطمئن: منابع دینی، کتب و اندیشه دیگران، و تحلیل‌های عقلانی و درست خود انسان؛ شناخت حدومرزهای اعتدال و افراط و تفریط تا اینکه فرد به دام این دو نیفتد؛ محاسبه و مراقبه همیشگی اندیشه: مرور باورها و تجزیه و تحلیل و سنجش آنها با معیارهای عقلی و شرعی؛ (هر باوری هم در لحظه پیدایش و هم در تداوم آن، نیاز به سنجش و ارزیابی با عقل و شرع دارد) ارزیابی همیشگی عمل: مرور گفتارها و رفتارها و احساسات، و سنجش آنها با عقل و شرع؛ پرهیز از تعصب در باورها و رفتارها و احساسات؛

(تعصب به معنای اینکه از تجزیه و تحلیل و ارزیابی اندیشه و عمل بهراسیم و از تجدیدنظر در آنها خودداری کنیم. همه ما انسان‌ها ممکن الخطا (در معرض افراط و تفریط) هستیم و در همه اجزا و ابعاد زندگی ممکن است خطا کنیم یا کرده باشیم. لذا همواره نیازمند بازبینی و بازنگری آنها هستیم. تعصب به این معنا است که تصور کنیم باورها و عملکردهای درستی را انتخاب کرده ایم و حاضر نباشیم آنها را موشکافی کنیم یا اگر با شواهدی مبنی بر نادرست بودن آنها رو به رو شدیم، خود را به تغافل بزنیم و با اصل "شتر دیدی، ندیدی" برخورد کنیم)؛

درمان افراط و تفریط با راه حل فلاسفه اسلامی مانند فارابی و خواجه نصیر: عادت دادن خود به ضد عادت؛ (در اخلاق ناصری آمده است: همان‌گونه که در علم پزشکی، معالجه امراض به وسیله دارویی که ضد درد است صورت می‌گیرد، در علم اخلاق نیز معالجه امراض روح به وسیله اخلاقی که ضد آن است حاصل می‌شود.(غیاثی، ص ۱۲۸) مثلاً: کسی که عادت دارد هر چیزی را با مُرّ عقل بسنجد و با همه چیز، صددرصد عقلانی برخورد می‌کند و معیارهای تعبدی را پذیرا نیست، باید در موارد مناسبی، خود را به سمت تعبد سوق دهد.

در برابر، کسی که در بیشتر موارد با معیار تعبد و یا عواطف دینی برخورد می‌کند و عقلانیتش ضعیف است، باید در موارد مناسبی، معیارهای عقلانی را در خود تقویت نماید. هر دوی این افراد، باید تلاش کنند تا سیره خود را به اعتدال برسانند و برای عقلانیت و تعبد و احساسات، جای مناسبی در باورها و رفتارهای خود باز نمایند. امید که اعتدال را به معنای درست بشناسیم و درست به انجام برسانیم.

کد خبر 5857236 فاطمه علی آبادی

منبع: مهر

کلیدواژه: فارابی اعتدال گرایی یادداشت اربعین مهرواره هوای نو قرآن کریم فعالیت های قرآنی اربعین حسینی عاشورا مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین انقلاب اسلامی ایران قرآن سوگواره عاشورایی هیات مذهبی سازمان دارالقرآن الکریم قران ایران افراط و تفریط

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۳۷۳۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توصیه‌هایی برای انتخاب رشته صحیح و اصولی

روح انسان با توجه به حقیقت «نَفَختُ فِیهِ مِن رُوحی» از خداوند تبارک و تعالی منشأ گرفته و فطرت الهی انسان ذاتاً کمال‌جو و عاشق وصل به بی‌نهایت و قرب الهی است. میل به آموختن و یادگیری حتی از سنین کودکی، نشانه‌ای از روحیه کمال‌طلبی انسان است. همان‌طور که او بزرگ‌تر شده و در تلاش برای کسب آموختنی‌هاست، درهایی به روی ناشناخته‌ها باز کرده و به اسرار عالم آگاه‌تر می‌شود. هر رشته تحصیلی همین خصوصیات را دارد و انسان با ورود به آن به حقایقی ناشناخته آگاهی پیدا می‌کند.

فرد این احساس و گرایش را در خود می‏یابد که می‏خواهد به راز و اسرار اشیا و حوادث اطراف خود آگاه شود. آثار این تمایل و احساس به‏صورت محدود و ضعیف از لحظه پیدایش در او مشاهده می‏شود و به‏تدریج که قوای ادراکی او رشد می‌کند، زمینه‏ها و شرایط لازم برای تبلور  آن فراهم می‌شود و آهسته آهسته آثار و نتایج آن نیز در زندگی او گسترش و تکامل می‏یابد.

عامل و منشأ اصلی پیدایش و تکامل فلسفه و علم بشری، حس کنجکاوی و حقیقت‏جویی او است. هر چند عوامل مختلف اجتماعی نیز در این امر تأثیر داشته‏اند، ولی شالوده آن را حس کنجکاوی و علم‏دوستی انسان تشکیل می‏دهد. به عبارت دیگر، علم‏دوستی و حقیقت‏جویی حقیقت فطری بشر است و تفاوت‌های کمی و کیفی در تعین و تحقق یافتن این گرایش فطری تحت تأثیر عوامل مختلف اجتماعی قرار می‌گیرند.

بر اساس همین نیاز فطری، انسان باید با آگاهی و علم پا به دنیای رشد و علم‌آموزی و آموزش بگذارد. در سنین پایین‌تر و سال‌های ابتدایی تحصیل معمولاً والدین در انتخاب راه نقش پررنگی دارند و مسیر زندگی کودکان در گرو تصمیمات آنان است. اندکی پس از آن و در زمانی که برای روشن‌تر شدن مسیر زندگی باید رشته‌ای را انتخاب کنند، برخی دانش‌آموزان بدون هیچ فکر و داشتن نقشه راهی، فقط درصدد ورود به دانشگاه هستند.

حتی از افرادی می‌خواهند بدون توجه به استعداد، علایق و... برای آن‌ها انتخاب رشته کرده و به گونه‌ای این رشته‌ها را کنار هم بچینند که با رتبه کسب شده بتوانند عنوان دانشجو را بدست بیاورند. آن‌ها به این نکته توجه ندارند که این انتخاب، چهار سال از عمر آن‌ها را معطوف به خود می‌کند و در زندگی و آینده‌شان تأثیرگذار است. به همین دلیل است که برخی در دوره تحصیل انصراف می‌دهند، زیرا متوجه می‌شوند رشته انتخاب شده، با روحیات آن‌ها سازگار نیست. برخی دیگر نیز با توجه به علایق و توانمندی خود انتخاب رشته کرده و براساس رتبه‌ای که دارند، رشته‌ای را انتخاب می‌کنند.

اما خوب است در تمام این مراحل توجه داشه باشیم قرآن کریم و پیامبر اسلام(ص) همواره بر ضرورت علم‌اندوزی و تحقیق و پژوهش تأکید کرده‌اند. همچنین معارف دینی، گنجینه‌ای از معلومات ناب به ما می‌دهد که از برکت آن می‌توانیم دنیا و آخرت خود را بسازیم.

قدم گذاشتن در مسیری که به یاری مطالعه، تحقیق،‌ پژوهش، تلاش و توکل می‌توان به شناخت خود و خداوند دست یافت حتماً یکی از بهترین ثمرات دین‌پژوهی و بازگشت به فطرت خداجوی انسان است. به یاد داشته باشیم مطالعه رشته‌های  حوزوی، الهیات و زیرمجموعه آن‌ها تأثیر زیادی در جهان‌بینی فکری و حوزه عملکردی انسان در این زندگانی و فرصت محدود عمر دارد.

پسندیده است دانشجویان عزیز هنگام انتخاب رشته دانشگاهی به این نکات هم توجه داشته باشند و با علم و چشمی باز دست به انتخاب بزنند و این فرمایش رهبر معظم انقلاب را در نظر داشته باشند که «انتخاب رشته صحیح پایه پرورش استعداد است».

منبع: روزنامه قدس